ТҮЙЕ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДА ТАБИҒИ ЖАЙЫЛЫМДАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ҰТЫМДЫ ТӘСІЛІ
Ключевые слова:
нар түйе, ұрғашы түйе, сораң жайылым, жемшөп мөлшері, өнімділік, желінгіштік.Аннотация
Зерттеудің мақсаты – табиғи жайылымдық аумақты өнімді түйе шаруашылы-ғында пайдаланудың ұтымды тәсілін әзірлеу.
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей, Арвана тұқымды ұрғашы түйелерді тәжірибелік жайылым аймағында
бір күн жаю барысында (I топ) жайылым түрлерінің жемшөп өнімділігі жоғары болып шықты және көктемгіжазғы жайылым маусымында тиісінше 2,07 және 2,52 ц/га құрады.
Жайылымның азық өнімділігінің ұқсас көрсеткіштері шартты тәжірибелік аймақтарға (бақылау тобы)
бөлінбестен әрбір жайылым аймағын қатарынан 3 күн (II топ) және дәстүрлі жайылымда пайдалану
барысында айтарлықтай төмен болды және жайылым түрлері бойынша тиісінше құрғақ азықтық масса
3,80 (1,70) және 3,90 (2,05); 2,60 (1,15) және 2,85 (1,54) ц/га.
Түрлі жүктемемен жайылымды пайдалану режимі шөлді жайылым түрлерінің шөбінің жемдік құндылығына айтарлықтай әсер етті. Әрбір шартты айдау аймағын (0,67 және 0,77 жемшөп бірлігі, 68,9 және 75,0 г
сіңірілетін протеин) бір күн бойы пайдаланғанда жайылымдық шөптің жемдік құндылығымен салыстырғанда ұрғашы түйелер әрбір тәжірибелік аймақта қатарынан үш күн (0,38 және 0,43 жемшөп бірлігі, 59,1
және 66,6 г сіңірілетін протеин) және дәстүрлі жүйесіз пайдалануда (0,31 және 0,35 жемшөп бірлігі, 48 және
53 г сіңірілетін ақуыз) шөптің жемдік құндылығы айтарлықтай төмен болды, бұл сайып келгенде жалпы жем
өніміне, шөлді жайылымның негізгі түрлерінің азықтық сыйымдылығына әсер етті.
Тұтастай алғанда, ұтымды пайдалану режимінде (жайылымды ұйымдастырудың шартты-өрістік әдісімен) сазды сұр топырақтағы бұталы-эфемерлі құмды және жартылай бұталы-эфемерлі жайылымның жемшөп
өнімділігі 1 га-дан 1,90 және 2,90 ц шартты жемшөп протеин бірліктерін құрайды, бұл бақылау тобымен
(81,58 және 80,35%) және II тәжірибе тобымен (60,0 және 59,65%) салыстырғанда едәуір жоғары.
Барлық тәжірибелік топтағы сауын түйелер маусымдық сораң жайылымда бірдей азық мөлшерін
тұтынады (22,80-23,95). Күзгі маусымда (қыркүйек-қазан) І, ІІ және ІІІ тәжірибелік топтағы ұрғашы түйелердің орташа тәуліктік сауымы орташа есеппен 9,32, 10,0 және 11,50 кг құрады, бұл сауын түйелерді
нормаланған азықтандырудың жайылымдық ұстау жағдайында сүт өнімділігіне оң әсерін көрсетеді.
